Wszyscy chyba wiedzą, że w jeden z lipcowych weekendów Kalisz Pomorski staje się ogólnopolską, a być może nawet światową stolicą ogórka kiszonego. Z Jeziora Młyńskiego zwanego Ogórkowym wyciągana jest beczka z ogórkami zatopionymi podczas podobnej ceremonii rok wcześniej. Impreza ściąga do Wioski Ogórkowej spore tłumy turystów z bliższych i dalszych odległości. Na gości oczekuje dużo dodatkowych atrakcji, impreza zwana Jarmarkiem Nad Jeziorem Ogórkowym ma już całkiem dużą renomę, w ogólnopolskiej TV można zobaczyć migawki z tej imprezy.

Za oknem listopadowa słota, ogórki kiszą się w spokoju już 5 miesiąc w zimnych wodach Jeziora Ogórkowego i mógłby ktoś zadać pytanie: w jakim celu poruszam temat ogórkowy w sezonie nie ogórkowym ? Muszę się przyznać, że poniekąd sprowokowały mnie teksty pana Bogumiła Kurylczyka.

I może zacznę od początku – kilka tygodni temu natknąłem się na stronie kaliskiej biblioteki na bardzo ciekawe opracowania, w przewadze wspomnieniowe i historyczne, pisane przez jednego z byłych mieszkańców naszego miasteczka, przebywającego obecnie na emigracji gdzieś w okolicach Krakowa, pana Bogumiła Kurylczyka. Nawiasem mówiąc strona biblioteki w Kaliszu Pomorskim jest naprawdę niezła, tak samo z resztą jak teksty pisane przez pana Bogumiła.

Kilka dni temu chciałem wrócić do wspomnianych tekstów, jednak ku mojemu sporemu zdziwieniu nie znalazłem ich już na stronie biblioteki. Z pomocą przyszła mi niezawodna jak zawsze wyszukiwarka  Google, komplet tekstów twórczości pana Kurylczyka w liczbie 15 odnalazłem na stronie kaliskiego liceum, w zakładce Spacery w czasie.

Faktycznie, dzięki twórczości pana Bogumiła można przenieść się daleko w tył w czasie. Opowiadania zawierają bardzo dużo szczegółów historycznych, okraszone są dużą ilością starych fotografii z imponującej kolekcji własnej i w dużym stopniu odzwierciedlają emocjonalny stosunek człowieka do miejsca w którym się wychował. W swojej twórczości autor przedstawia Kalisz, który już niestety nie istnieje. Miasto zostało totalnie zniszczone i zdewastowane przez ostatnią wojnę i w sumie patrząc na dzisiejszy obraz miasta ciężko sobie wyobrazić, że wyglądało kiedyś zupełnie inaczej niż dzisiaj.

Dowiadujemy się z lektury opowiadań, że Kalisz Pomorski czyli Kallies posiadał zwartą zabudowę, miasto było zelektryfikowane i posiadało gazownię, funkcjonowały zmechanizowane fabryki, wydawnictwa, kwitł handel i co najciekawsze przyjeżdżały tutaj pociągami na wypoczynek rzesze turystów. Kallies był znany jako Bad- i Luftkurort, co w dosłownym tłumaczeniu oznacza kurort kąpielowy i powietrzny, a w wolnym tłumaczeniu dzisiaj moglibyśmy powiedzieć że była to miejscowość letniskowa. (W języku niemieckim stały przedrostek Bad przed nazwą miejscowości oznacza wprost uzdrowisko). W mieście funkcjonowały hotele, pensjonaty, restauracje, a nawet sale koncertowe. O skali znaczenia turystycznego może świadczyć fakt, że kursowały sezonowo specjalne pociągi dla turystów bezpośredniej (!) relacji Berlin-Kallies. W tamtych czasach Kalisz Pomorski był nazywany ulubionym kurortem Berlińczyków. Brzmi co najmniej jak lekka przesada i abstrakcja, ale z analizy zachowanych dokumentów, wynika że miasteczko o charakterze rolniczym prosperowało bardzo dynamicznie w branży turystycznej.

W tym momencie przychodzi człowiekowi do głowy ważne pytanie – w jakim celu turyści tłumnie ściągali przed wojną do Kalisza Pomorskiego ? Na pewno nie z powodu zabytków historycznych, których tutaj nigdy zbyt dużo nie było. W tym miejscu należy sobie uświadomić, że również nie jeziora są największą atrakcją miasta i okolicy (niejedno miasto a nawet wioska posiadają przecież większe i ciekawsze akweny); atrakcyjność jezior kaliskich postawiłbym na trzecim miejscu. Uważam, że bardziej atrakcyjne od jezior są przepiękne lasy w przewadze sosnowe, których mamy w gminie ponad 50% powierzchni i które  otaczają bezpośrednio samo miasto.

Cóż więc było tym gwoździem programu turystyki masowej ? I tutaj być może niespodzianka – na pierwszym miejscu należy postawić przepiękny górzysty teren porośnięty starodrzewiami, otaczający miasto od północy i zachodu. To właśnie z tego powodu przyjeżdżali tutaj turyści. Teren za stadionem miejskim oraz cmentarzem i dalej na zachód to przepiękne pasmo wzgórz polodowcowych z bardzo urozmaiconą rzeźbą terenu, zajmujące obszar ponad stu hektarów. Na Pomorzu jest kilka znanych obszarów tego typu jak Puszcza Bukowa koło Szczecina, Szwajcaria koło Połczyna, Wysoczyzna Polanowska oraz inne. Wzgórza koło Kalisza Pomorskiego zajmują mniejszy obszar, ale rzeźba terenu jest chyba dużo bardziej ostra i urozmaicona – wzgórza przedzielane są dolinami, wąwozami i jarami o bardzo silnych pochyleniach. Przedwojenni turyści spacerowali po wytyczonych szlakach, mieli do dyspozycji wieże widokowe. Specyficzne położenie miasteczka pozwala dostać się w 5 minut z centrum miasta na wzgórza. Można przypuszczać, że po spacerach górskich turyści kierowali swoje kroki na kąpieliska. Ślady wytyczonych szlaków oraz ścieżek można znaleźć jeszcze dzisiaj a ich łączna długość może przekraczać nawet 50 km. Szlaki na kaliskich wzgórzach wiły się bardzo malowniczo w dolinach i wąwozach, biegły grzbietami wzniesień oraz po warstwicach. Ale to chyba temat na oddzielny wpis na blogu i z pewnością do niego wrócę.

Wracam do kiszonego ogórka. U stóp kaliskich wzgórz rozlewają się wody Jeziora Młyńskiego, na dnie którego spoczywa beczka z ogórkami. Tradycje kiszenia ogórków w wodach jeziornych są związane z funkcjonowaniem przetwórni zlokalizowanej nad jeziorem. Kiszone ogórki były produkowane w okresie minionej epoki głównie dla potrzeb polskiego wojska (ludowego). Pan Kurylczyk w swoim opowiadaniu „Badkurort, czyli skarb w jeziorze” traktuje powstanie kiszarni ogórków w latach 70-tych XX w. niczym jako ostatni gwóźdź do trumny, w której  pochowano faktycznie tradycje wypoczynku nad Jeziorem Młyńskim  i symbolicznie chyba w szerszym wymiarze. Trudno się nie zgodzić z takim podejściem, przetwórnia powstała na zgliszczach restauracji i sali koncertowej usytuowanej przy samym jeziorze.

W późniejszych latach mieliśmy co prawda Ośrodek Sportu i Rekreacji nad Jeziorem Bobrowo Wielkie, przemianowany później na Motel Arcus. Trudno jednak mówić o masowej turystyce w Kaliszu Pomorskim na przestrzeni minionych dekad.

Jarmark Nad Jeziorem Ogórkowym jest cykliczną imprezą, która nawiązuje w prostej linii do kiszarni jeziorowej ogórków w Kaliszu Pom. Niektórzy mieszkańcy pamiętający te czasy czują pewien niesmak z tym faktem związany. Ba, nawet opinie dotyczące walorów smakowych ogórków kiszonych w jeziorze obecnie i serwowanych na jarmarku są mocno podzielone, ale może zostawmy, bo to kwestia indywidualnego smaku i gustu… Niewątpliwie lipcowa impreza ogórkowa to niezaprzeczalny sukces promocyjny, marketingowy  i medialny. Impreza cieszy się dużym powodzeniem zarówno mieszkańców jak i przyjezdnych i wpisała się w lokalny kalendarz imprez. Budżet miasta corocznie wydatkuje na ten cel ok. 200 000 zł – jak na czasy kryzysu całkiem sporo.

W tym miejscu warto też wspomnieć, że nieodłączny element folkloru imprezy ogórkowej to coroczne zakorkowanie ulicy Suchowskiej w sobotnią noc – kompletny chaos na ulicy dojazdowej do stadionu, tradycyjny brak parkingów i organizacji ruchu i mnóstwo ludzkich nerwów – ale to również temat na oddzielnego posta.

Co roku wybieram się z rodziną na Jarmark i wspólnie korzystamy z atrakcji, jest całkiem nieźle. Myślę jednak, że Kalisz Pomorski ma dużo większy potencjał turystyczny, niezależnie od tego czy są to kaliskie wzgórza, jeziora i lasy razem wzięte czy też coś całkiem innego. Potencjał tego miasta to coś więcej niż podatki z gruntów poligonowych. Coś co sprawi, że miasto zacznie tętnić życiem przez dłuższą część roku jak tylko 2 lipcowe dni i będzie się dzięki temu rozwijać.

Czy potencjał zostanie odkryty ?

                                                                 Krzysztof  Wiśniewski                                 

 

 

---

[wysija_form id=”1″]

---